Genetski dokazi umesto legendi: Veliko istraživanje otkiva kako su seobe Slovena promenile Evropu

Naučnici su nedavno objavili rezultate jedne od najsveobuhvatnijih genetskih studija do sada, koja baca novo svetlo na najveći demografski događaj u ranosrednjovekovnoj Evropi – seobu Slovena.

Istraživanje, u kojem je sekvencirano preko 550 drevnih genoma iz perioda od VI do VIII veka, pokazalo je da su slovenska plemena masovno migrirala iz područja današnje južne Belorusije i centralne Ukrajine, ostavivši trajan pečat na genetskoj i kulturnoj mapi Evrope.

Genetski dokazi umesto legendi

Do sada je istorija Slovena bila obavijena velom misterije. Za razliku od Germana, Gota ili Huna, koji su ostavili iza sebe bogate arheološke tragove i detaljne hronike, slovenske zajednice bile su skoro „nevidljive“. Praktikovali su kremaciju, proizvodili jednostavnu grnčariju bez ukrasa i živeli u skromnim naseljima, zbog čega su arheološki dokazi o njihovom postojanju bili oskudni. Čak i pisanih izvora gotovo da nema sve do VI veka, kada ih prvi put beleže vizantijski i zapadni pisci.

Nova DNK analiza konačno razbija ovu „slepu tačku“. Podaci pokazuju da je u regionima poput istočne Nemačke, Poljske i severnog Balkana došlo do drastične zamene stanovništva. U pojedinim oblastima više od 80% stanovništva poticalo je od doseljenika sa istoka, što ukazuje na ogromne talase migracija.

Migracija bez osvajanja

Za razliku od tipičnih osvajačkih pohoda tog doba, slovenska ekspanzija nije ostavljala tragove pljačke, rušenja i ratničke dominacije. Genetski podaci pokazuju da nije bilo „muške pristrasnosti“ u seobama, što znači da se nisu kretale samo vojničke družine, već čitave porodice i zajednice. Nove teritorije naseljavane su mirno, uz postepenu integraciju sa lokalnim stanovništvom.

U tome leži i tajna slovenskog uspeha: dok su mnoga osvajačka carstva propadala, Sloveni su gradeći fleksibilne zajednice i šire porodične loze, uspeli da stvore trajne i otporne društvene strukture.

Regionalne razlike

Istraživanje je pokazalo da slovenska migracija nije bila jednoobrazna.

Istočna Nemačka: Nakon pada Tirinškog kraljevstva, stanovništvo je gotovo potpuno zamenjeno slovenskim doseljenicima. Novo društvo bilo je zasnovano na proširenim porodicama i muškoj liniji nasleđivanja.

Poljska: Potomci starosedelaca bliskih Skandinavcima gotovo su iščezli, zamenjeni slovenskim plemenima. Tako su nastali preci današnjih Poljaka, Ukrajinaca i Belorusa.

Hrvatska i Balkan: Situacija je bila složenija. Doseljenici sa istoka nisu potpuno zamenili lokalno stanovništvo, već su se ukrštali sa njim. Tako su nastale hibridne zajednice, što objašnjava današnju veliku genetsku i kulturnu raznolikost Balkana.

Istoričari i arheolozi ističu da slovenska ekspanzija nije stvorila jedan homogen narod. Naprotiv, to je bio mozaik različitih grupa koje su se prilagođavale lokalnim uslovima i mešale sa drugim zajednicama. Zbog toga mnogi naučnici govore o „slovenskim identitetima“, u množini.

Posebno je zanimljivo da je slovenski način života – zasnovan na jednakosti, ekonomiji izdržavanja i snažnim porodičnim vezama – bio mnogo otporniji na krize tog doba. Dok su Rimsko carstvo i brojna kraljevstva propadala pod pritiskom klimatskih promena i epidemija, slovenske zajednice su nudile stabilnost i sigurnost.

Naučnici zaključuju da je slovenska ekspanzija bila poslednji veliki demografski talas kontinentalnih razmera u Evropi. Ona je trajno izmenila genetsku i jezičku kartu kontinenta, ostavivši nasledstvo koje i danas određuje identitet više od 300 miliona ljudi.

Glas javnosti