Istina koja ne sme da se zaboravi: Zločin u Prebilovcima – svedočenje italijanskog generala

Zločini nad srpskim narodom tokom Drugog svetskog rata i dalje predstavljaju jednu od najmračnijih stranica evropske istorije.

Iako su često zanemarivani ili prećutani u širim međunarodnim okvirima, istina o genocidu koji su počinile ustaške snage u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj (NDH) ne sme da bude zaboravljena. Jedan od najpotresnijih primera tog zla jeste pokolj u hercegovačkom selu Prebilovci, o kojem svedoči čak i italijanski general – saveznik tadašnjeg režima Ante Pavelića.

GRAJF: Jasenovac pokazuje da je ljudska surovost neograničena

General Alessandro Luzano, koji je bio visoki oficir italijanske vojske u NDH, napisao je pismo svom vrhovnom komandantu, Benitu Musoliniju, u kojem opisuje užas koji je zatekao u selu Prebilovci tokom leta 1941. godine. Tamo je video ono što ni on, kao vojnik, nije mogao da objasni rečima: u školskoj učionici ležala su tela 120 srpske dece, zaklane učiteljice i tragovi sadističkog mučenja. Događaj je, prema njegovom svedočenju, prevazilazio "svako ludilo" – deci su bile odsecane glave, iznutrice razvučene po zidovima, a u prostoriji se nalazila i otvorena vreća soli kojom su im rane bile posipane.

Jedini preživeli dečak, koji je disao sa polusečenim grlom, odveden je u italijansku vojnu bolnicu, gde je ispričao da su ustaše silovale učiteljicu i devojčice pred celim razredom, dok je sve to pratila muzika romskog orkestra koji je bio prisiljen da svira.

Zločin u Prebilovcima nije bio usamljen slučaj. Iste noći kada su deca ubijena, preko 800 meštana, uglavnom žena, dece i staraca, odvedeno je i živo bačeno u jame. Više od 1.000 ljudi je nestalo u jednom danu, a selo je praktično prestalo da postoji. Preživelo je jedva 300 muškaraca, koji su se spasili bežanjem u planine.

Ovo svedočenje italijanskog generala ima poseban značaj jer dolazi iz samog vrha tadašnje fašističke Italije, saveznika ustaškog režima. U pismu Musoliniju, general Luzano otvoreno izražava zgražavanje nad onim što je video i poziva Italiju da se distancira od „ovog ludila“ kako bi sačuvala obraz svoje civilizacije.

Kasnija italijanska vojna politika u Dalmaciji i Istri pokazuje da je deo vojnih struktura pokušao da zaštiti srpsko stanovništvo od ustaških jedinica, upravo nakon saznanja o ovakvim zverstvima.

Zločin u Prebilovcima jeste genocid – i to ne samo po razmeri, već po motivaciji i metodičkom istrebljenju naroda. Srpski narod, u NDH, bio je izložen sistematskom uništenju, a Prebilovci su postali simbol tog stradanja. Nažalost, ti zločini su decenijama gurani u zaborav, relativizovani ili ignorisani.

Izložba „Jasenovac trajna opomena“ otvorena u galeriji Radio-televizije Srbije

Danas, istina mora da se zna. Ne radi osvete, već radi pravde. Radi potomaka onih čija imena nikada ne smeju biti izbrisana. Prebilovci su svedočanstvo i opomena – da se zlo može desiti kada se ćuti, kada se istina skriva i kada se nevini zaborave.

Zato se ovaj tekst objavljuje ne kao još jedna tužna priča, već kao istorijska dužnost: da se imena dece iz Prebilovaca pamte, da se zna šta se dogodilo, i da se nikada više ne dozvoli da se istina o srpskom stradanju potiskuje iz kolektivnog pamćenja.

Glas Javnosti

SKINI APLIKACIJU