SKANDAL! UNIŠTENO SRPSKO KULTURNO BLAGO: Uklonjen ikonostas u crkvi Svete Trojice u Kumanovu, dar kralja Aleksandra Obrenovića

Da li je trajno uništeno još jedno kulturno blago i svedočanstvo srpskog zadužbinarstva u današnjoj Severnoj Makedoniji – ikonostas kraljice Drage i kralja Aleksadra Obrenovića u crkvi Sv. Trojice u Kumanovu? U hramu je umesto starog drvenog ikonostasa u restauratorskim radovima ugrađen novi – mermerni.

Ono čega smo se najviše pribojavali i svojim Apelom od 22. avgusta ove godine pokušali da ukažemo i sprečimo – dogodilo se! Stari drveni ikonostas, poklon srpskog vladarskog para Obrenović – kraljice Drage i kralja Aleksandra trajno je uklonjen. Postavljen je novi – mermerni. Uz „redovno održavanje“ koje uključuje i uništenje originalnog poda iz 1900. godine dobija se nova slika enterijera crkve u Kumanovu.

Pod okriljem noći, iza zaključanih vrata i ograda još od Spasovdana ove godine, bez table, obaveštenja i informacije za vernike ili institucije satrven je još jedan pečat srpskog zadužbinarstva i dara Srpskom narodu i Srpskoj crkvenoj opštini u Kumanovu, konkretno crkve Sv. Trojice (građena u periodu 1899 – 1902. ) i predivnog i vrlo vrednog ikonostasa, naručenog i namenski izrađenog u Carigradu još daleke 1900. godine.

Posle obraćanja brojnim nadležnim institucijama u Kumanovu i Skoplju, čekajući odgovor na nekoliko pitanja u samom Apelu centra Spona, dobili smo odgovor cenjene ministarke kulture g-đe Bisere Kostadinovske – Stojčevske (arh. br. 29 – 9217/2, od 7.9.2022.).

Obavestila nas je da pomenuti ikonostas u crkvi Sv. Trojice u Kumanovu (još uvek) nije na listi zaštićene kulturne baštine i da bi smo se trebali obratiti nadležnom Nacionalnom centru za konzervaciju (kojima smo se obratili istovremeno kada i Ministarstvu kulture Severne Makedonije, ali i Gradonačelniku Kumanova g-dinu Maksimu Dimitrievskom, Upravi za zaštitu kulturnog nasleđa pri Ministarstvu kulture, pomenutoj ministarki kulture, Muzeju u Kumanovu i eparhiji Kumanovsko – osogovskoj MPC-e, koja upravlja pomenutim hramom i izvodi pomenute radove u enterijeru crkve), čiji bi stručnjaci trebali izaći na teren i izvršiti procenu vrednosti Ikonostasa kraljice Drage Obrenović iz 1900. godine.

Od ostalih institucija nismo dobili adekvatan odgovor, dok smo od strane episkopa Kumanovsko – osogovskog MPC g. Grigorija dobili zvaničan akt koji je naslovljen: „Odgovor na Apel za očuvanje autentičnosti crkve Svete Trojice u Kumanovu sa posebnim akcentom na drveni ikonostas izrađen 1901. godine; SA OPOMENOM PRED TUŽBU!“ (arh. br. 156/22, od 12.09.2022.) Pretnje tužbom SPONI jer smo javno postavili pitanje kakva je sudbina ikonostasa kraljice Drage i da li će isti biti sačuvan od uništenja.

Na ikonostasu su bile predstavljene ikone Sv. Save srpskog, Sv Bogorodice sa Hristom na prestolu, Isusa Hrista Pantokratora, Sv Joanikija srpskog (prvog patrijarha srpskog), srpske kneginja Milice, srpskog kneza Lazara, Rađanja i Vaskrsenja Hristovog, Tajne večere, Preobraženja, Ulaska Hristovog u Jerusalim, Vaznesenja Hristovog, Četiri figure visokih srpskih crkvenih dostojanstvenika. U trećoj zoni nalaze se po dve figure srpskih kraljeva i sveštenih lica, a od severa ka jugu Sv. Nikola i Sv. Stefan Prvovenčani (Nemanjić) u raskošnoj odeći i krunisan. Na južnom delu nalazi se ikona Sv. Simeona Mirotočivog (Nemanjića) sa krunom, ikona Sv. Jovana Krstitelja, a na vrhu ikonostasa nalazi se patron crkve – Sv. Trojica (Izvor: Krstiќ Slavica, Crkvi i manatstiri vo Žegligovo, NU Muzej – Kumanovo, Kumanovo 2021, 250 – 258). Danas je ostalo samo sećanje na zadužbinarstvo, borbu i žrtvu naših predaka kako bi o(p)stali i ponosno sačuvali sećanje na slavne srpske svetitelje i vladare.

Apelom i regovanjem Spone, prethodno, u slučaju preimenovanja imena (samo!) srpskih svetitelja na freskama u Osogovskom manastiru kod Krive Palanke, “došlo se” do popravnih „farbarskih“ radova i vraćanja autentičnih imena svetitelja. Sada, u inovatorskim radovima u hramu Sv. Tojice u Kumanovu, na žalost, očito popravnog nema i izvesno je neće ga ni biti.

Glas javnosti/Srpski kulturno-informativni centar SPONA

SKINI APLIKACIJU