Njujork tajms: odsustvo komunikacije gura Vašington i Peking ka oružanom sukobu
Autor: Glas javnosti
Uoči susreta Donalda Trampa i Si Đinpinga u Južnoj Koreji, eksperti pozivaju Vašington da se usredsredi na uspostavljanje linija komunikacije u kriznim situacijama — dok incidenti u Južnom kineskom moru postaju sve opasniji
Rastuće tenzije između Sjedinjenih Država i Kine dovele su odnose dve sile na najviši nivo rizika u poslednjoj deceniji, upozorava „Njujork tajms“. Kako se bliži sastanak američkog predsednika Donalda Trampa i kineskog lidera Si Đinpinga u Južnoj Koreji, američki analitičari pozivaju Belu kuću da prioritet stavi ne na trgovinske sporazume, već na izgradnju efikasnih mehanizama za komunikaciju u vanrednim situacijama – kako bi se sprečio mogući oružani sukob usled nenamerne eskalacije.
„Radeći na izgradnji robusnih sistema za upravljanje krizama sa Kinom, gospodin Tramp može osigurati svoje nasleđe kao predsednik koji je odvukao dve sile od ivice Trećeg svetskog rata“, navodi se u tekstu američke publikacije.
Opasne provokacije na moru i u vazduhu
Poslednjih godina raste broj incidenata u kojima dolazi do opasnih susreta američkih i kineskih vojnih letelica i brodova, naročito u zoni Južnog kineskog mora. U maju 2023. godine kineski lovac izveo je rizičan manevar u neposrednoj blizini američkog izviđačkog aviona, čime je samo zahvaljujući spretnosti pilota izbegnuta tragedija.
Slična presretanja postaju sve češća, što, kako navodi „Njujork tajms“, svedoči o rastu nepoverenja i o nedostatku ustaljenih procedura koje bi omogućile razrešenje tenzija bez vojne eskalacije. Za razliku od vremena Hladnog rata između SAD i SSSR-a, danas praktično ne postoje pouzdani i aktivni kanali komunikacije između američke i kineske vojske u realnom vremenu.
Američki medij podseća da su slične situacije u prošlosti gotovo dovele do katastrofe. Najpoznatiji primer je incident iz 2001. godine, kada je došlo do sudara američkog izviđačkog aviona i kineskog lovca. Poginuo je kineski pilot, a američka posada je zarobljena, što je izazvalo desetodnevnu diplomatsku krizu pre nego što je postignut dogovor o njihovom oslobađanju.
Danas, kada je Kina daleko moćnija i ambicioznija vojna sila, a globalni odnosi znatno napetiji, pitanje je da li bi se sličan incident mogao rešiti diplomatskim putem. Prema procenama stručnjaka, sadašnje „linije za komunikaciju“ koje bi trebalo da spreče incident često su nefunkcionalne, a kako se slikovito navodi u izveštaju — „ponekad jednostavno zvone u praznoj sobi satima“.
Diplomatija kao poslednja brana
Uoči predstojećeg susreta Trampa i Sija, Vašington nastoji da pokaže spremnost za dijalog, ali i odlučnost da ne odstupi od vojnog prisustva u Indo-pacifičkom regionu. S druge strane, Peking sve otvorenije kritikuje američke aktivnosti oko Tajvana i u Južnom kineskom moru kao „provokacije usmerene na narušavanje kineskog suvereniteta“.
Prema oceni analitičara, upravo taj balans između diplomatskog opreza i vojnog nadmetanja čini trenutni period najrizičnijim u modernoj istoriji odnosa SAD i Kine. Bez jasnih mehanizama komunikacije, svaka greška može postati iskra koja će zapaliti globalni požar.
Glas javnosti/P02S
SKINI APLIKACIJU
